Ouders weten vaak niet waar ze (aan zouden) moeten beginnen zodra ze gaan scheiden. Wat in de praktijk ontbreekt is bewustwording over hoe je het beste kunt scheiden. Veel ouders en kinderen komen hierdoor in de problemen en uiteindelijk op een wachtlijst terecht, waar dat niet had gehoeven.

Help, wat nu?!
Wat komt er allemaal op je af en hoe ga je daarmee om? Hoe ga je in hemelsnaam alles handelen en je leven opnieuw inrichten? Wat gebeurd is verwerken… Hoe ga je om met het gedrag van de ex-partner, het nieuwe ouderschap? Belang van de kinderen? De antwoorden hierop vind je niet terug in het ouderschapsplan of het convenant. Dat moet je leren! Psychosociale hulp bij aanvang van scheiding is daarom essentieel, en zal voor elke ouder voor handen moeten zijn. Als een basisbehoefte. Gewoon omdat wij dat met ons allen het welzijn van gezinnen belangrijk vinden. Dat er zorg wordt gedragen voor de nieuwe situatie, voor de kinderen. Leren en weten hoe de nieuwe praktijk te leven. Maar ook voor de scheidingsmelding bestaat er onzekerheid. Ouders stellen het scheidingsproces uit met de reden dat zij niet weten wat er na de bekendmaking zal gebeuren. Deze angst houdt gezinnen onnodig lang in een spanningsveld wat het verloop van de scheiding niet zal bevorderen.

Goed scheiden, betekent bewustwording aan de voorkant
Goed scheiden in het belang van de kinderen en voor het eigen welzijn, vanaf de start. Of beter zelfs, vooraf aan het moment de scheidingsmelding wordt gedaan. Aandacht voor wat een scheiding doet met je gedrag, is cruciaal in de preventie tegen inzet van (jeugd)zorg. Bewustwording en leren dus in plaats van dure zorg. In de vorm van een vangnet standaard als interventie bij het scheidingsproces. Scheiden heeft een enorme impact op het hele systeem. Ouders maar ook hulpverleners onderschatten de gevolgen van scheiden en gaan met regelmaat te snel. Het komt namelijk niet vanzelf goed zodra de noodzakelijke afspraken – keer op keer – gemaakt zijn. Nee want gescheiden ben je voor het leven. Het echte scheiden is naar mijn mening hoe je de afspraken in de praktijk brengt. Het vermogen dat je ontwikkelt om de ex-partner niet meer als vervelende ex te zien maar als de vader of moeder van je kinderen. Dat ouders zich niet vastklampen aan afspraken maar flexibel kunnen meebewegen met het belang en de behoeftes van de kinderen. Het echte scheiden is het proces van verandering naar een nieuw gelukkig leven, met wederzijdse acceptatie.

Jeugdzorg begint bij de ouders
De beste zorg voor kinderen, is de zorg die ze krijgen van hun ouders. En daarvoor is kennis nodig. Want als ouders niet weten hoe zij in het belang van hun kinderen kunnen scheiden kunnen zij deze zorg ook niet verlenen. Hoe goed ouders het ook bedoelen en willen, het gaat om het weten hoe! In mijn werk als eenouder scheidingscoach, zie ik veel verharding en onmacht in gedrag ten aanzien van de eigen onverwerkte emoties en in relatie tot de andere ouder. Wanneer hier sprake van is zijn ouders onmogelijk in staat om 100% in het belang van de kinderen te handelen. Er speelt onbewust nog te veel waar de ouder geen grip op heeft. Als ouders weten waar zij rekening mee moeten houden om hun kind zelf te begeleiden bij de verwerking- en het omgaan van de scheiding, is schade te voorkomen. En het zal echt niet alle ouders lukken om hun kind in haar hulp te voorzien. Maar hoe mooi zou het zijn als de hulpvraag dan wel door de ouder(s) erkent wordt. Zodat er in een vroeg stadium een passend middel als bijvoorbeeld een KIES traject gestart kan worden? Laten we het scheidingsproces normaliseren, scheiden is geen taboe!

Ouder als risico- of versterkende factor?
Heeft elk kind schade van een scheiding? Nee, dat niet. Loopt elk kind risico voor het eigen welzijn als gevolg van scheiden, jazeker! Wat ouders niet altijd beseffen is dat niet de scheiding op zich schadelijk is maar de wijze hoe de ouders op de scheiding reageren. Wat ouders niet beseffen is dat niet hun ex-partner de boosdoener (alleen) is maar de wijze waarop zij vervolgens zelf op hem reageren. Ouders zijn zelf de grootste risico- of versterkende factor voor hun kinderen. Dus waarom hebben kinderen dan zorg nodig als je te maken hebt met onvermogen bij de ouders? Waarom worden jeugdhulpverleners niet omgeschoold naar een preventie rol aan de voorkant. Van een kind kan niet gevraagd worden met zichzelf aan het werk te gaan als gevolg van een scheiding. Dan is de hulpvraag veel te laat opgepakt. Nee, de ouders… de ouders moeten leren de praktijk dusdanig vorm te geven dat het kind zo min mogelijk schade ondervindt. Als alle energie die gestoken wordt in de verdeling van de zakelijke goederen ook gegeven wordt aan het algeheel welzijn van alle betrokkenen … ? Wat hebben de ouders nodig, om hun kind, kind te laten zijn? is de centrale vraag.

Scheiden door de ogen van de kinderen
Neem de ouders maar mee in de wereld van de kinderen. Wat doet een scheiding met hen en wat zijn de risico’s. Is het belangrijk dat ouders op de afgesproken tijd bij de overdracht verschijnen? Of gaat het erom dat je hierin flexibel met elkaar mee om kunt gaan? Het kind maakt de tijd echt helemaal niks uit, die wil alleen dat de overdracht normaal en leuk verloopt. En met meenemen bedoel ik niet het meegeven van een informatieboekje of het invullen van een stappenplan. Nee ik bedoel dat er samen met de ouder in de ouder gekropen wordt. Wat doet de specifieke scheidingssituatie met die specifieke ouder in relatie tot die specifieke ex-partner? Laat maar voelen en ervaren, confronteer! Waar loopt de ouder persoonlijk tegenaan, en waar ligt daarvan de oorsprong? Hoe vertaalt zich dat in het reageren naar de kinderen en de ex-partner? Allemaal vragen waar de ouder mee worstelt en een antwoord op moet vinden. Dat lukt je veelal niet alleen in een heftige situatie als een scheiding. Emoties en onzekerheden worden ge-uit op de andere ouder en de kans op strijd neemt toe. Als ouders heb je ook een voorbeeldfunctie. Hoe ga je om met verdriet en spanning? En zijn alle ouders zich ervan bewust wat de gevolgen van een scheiding betekenen voor de ontwikkeling van hun kind? Vrijwel niet. En dat is waar ook een groot deel van de ouders in de fout gaat. Niet elk kind dat lacht is ook blij, angst uit zich doorgaans in die lach, lees loyaliteit. Wanneer je als ouder emotioneel niet beschikbaar bent vallen belangrijke signalen niet op. Signalen welke uiteindelijk tot uiting komen in een zorgvraag.

Scheiden doe je alleen? Jazeker!
Waar het misgaat is dat ouders er psychosociaal vaak alleen voor staan binnen een scheidingssituatie. En dat tegelijk verwacht wordt dat ze gezamenlijk het ouderschap op een verantwoorde manier invullen. Het ouderschapsplan ligt er, dus voer maar uit. Dat werkt niet! Dat werkt niet zolang de ouder niet als individu eerst zelf de scheiding goed heeft mogen verwerken. Zelf heeft mogen ervaren wat de scheiding met haar doet. Zodra de ouder het vermogen heeft om de ex-partner vanuit een neutrale houding te benaderen kun je insteken op de kwaliteit van het gezamenlijk ouderschap. En dat gezamenlijk ouderschap is belangrijk, want hoe lang is het ouderschapsplan houdbaar? Het is een momentopname. Je blijft elkaar tegenkomen en nodig hebben. In het doen laten afnemen van jeugdzorgtrajecten heeft gezond ouderschap na scheiding de prioriteit. Vroeg insteken op een duurzame basis. Wat daarvoor nodig is, is aandacht voor het ego. En dat begint door samen met de ouder te kijken naar- en vanuit het eigen perspectief. Hoe deze gekleurd is en wat de gedachten zijn over de scheiding en de andere ouder. In welke mate zijn – vaak begrijpelijke – belemmerende gedachten schadelijk voor de kinderen, de ouderrelatie? En het eigen welzijn… Met Scheidingscoach Twente help ik ouders met het begrijpen van hun situatie, en het gedrag van de andere ouder. Grip te krijgen op nare ervaringen en emotie. En wat zij zelf kunnen doen om bij te dragen aan een goede relatie met hun kind.

Kortom: Normaliseer en voorkom hoge kosten.
Normaliseer de zorg rondom scheiden en voorkom hoge kosten voor ouders en gemeente. Normaliseer de scheiding en reken af met al die overbodige wachtlijsten die enkel zorgen voor frustraties, tijd- en geldverlies. Wachtlijsten zijn een gevolg van onwetendheid in een eerder stadium. Ouders verdienen het om te weten hoe ze de scheiding aan moeten gaan. Door middel van professionele laagdrempelige en gerichte zorg kunnen ouders de regie nemen over hun scheiding en de kinderen zelf gaan begeleiden. Maar ook toegankelijke twee oudertrajecten zouden veel meer als een normale stap gezien moeten worden. Wanneer ouders daartoe in staat zijn zal zo’n besluit juist de ouders tekenen die hun scheiding serieus nemen. En wanneer hulp bij scheiding geaccepteerd is en maatschappelijk gedragen wordt Hebben ouders veel minder kans om in een onwelwillende houding terecht te komen. Hierdoor zullen mediator en advocaatprocedures soepeler verlopen en krijgen de mensen die daadwerkelijk een beroep op de jeugdzorg nodig hebben daar ook de ruimte voor met de juiste aandacht… zonder verspilde tijd door wachtlijsten.